แนวทางการบริหารจัดการป้องกันควบคุมโรคติดต่อนำโดยแมลงให้ประสบความสำเร็จ

กรณีบริหารจัดการโรคมาลาเรีย
                               สิ่งที่ควรดำเนินการ คือ ผู้บริหารของหน่วยบริการสาธารณสุขและผู้เกี่ยวข้องรวมถึง SRRT ควรพิจารณาถึงสถานการณ์ของโรคมาลาเรียในพื้นที่ และโอกาสการเกิดโรคมาลาเรียเพื่อเป็นข้อมูลในการวางแผนต่อไป ซึ่งทีม SRRT จำเป็นต้องรับทราบบทบาทหน้าที่ในแต่ละระดับให้ดี
ดังนี้
                               บุคลากรที่ปฏิบัติงานในระดับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบล(เดิมสถานีอนามัย) มีหน้าที่ซักประวัติบันทึกรายละเอียด เจาะโลหิตเฉพาะกรณีผู้ป่วยเข้ามาในพื้นที่มาก ให้ความรู้ การป้องกันควบคุมโรค และติดตามผู้ป่วย บางแห่งสามารถให้การรักษาตามความเหมาะสม

                               บุคลากรที่ปฏิบัติงานในระดับสาธารณสุขอำเภอ มีหน้าที่วางแผน ดำเนินการควบคุมโรคมาลาเรียในอำเภอ วิเคราะห์ข้อมูล สอบสวนโรค การป้องกันควบคุมโรค เฝ้าระวังทางกีฎวิทยา นิเทศงาน ประเมินผล ประสานงาน เพื่อแลกเปลี่ยนข่าวสาร การให้สุขศึกษาประชาสัมพันธ์และขอรับการสนับสนุนด้านวิชาการและทรัพยากรจากสำนักงานป้องกันควบคุมโรคในพื้นที่
                               บุคลากรที่ปฏิบัติงานในระดับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด บทบาทในการจัดทำคำของบประมาณ วางแผนดำเนินงานควบคุมมาลาเรียภายในจังหวัด การสอบสวนแหล่งแพร่เชื้อกรณีทีมีการแพร่เชื้อขึ้นใหม่ การจัดหาคู่มือ การจัดระบบรายงานการนิเทศงาน การประเมินผลการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร

กรณีการบริหารจัดการโรคไข้เลือดออก

                                วิธีการป้องกันและควบคุมการระบาดของโรค มีหลักสำคัญในการดำเนินการคือ
                                1.   การควบคุมและกำจัดยุงลาย (mosquito control) การดำเนินการประกอบด้วย การเฝ้าระวังและการสำรวจหาระดับความชุกชุมของยุงลาย การควบคุมกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายแบบผสมผสาน ได้แก่ การให้สุขศึกษา ควบคู่กับการประชาสัมพันธ์ด้วยข้อมูลที่ถูกต้องในเวลาที่เหมาะสม การรณรงค์ทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายเป็นระยะ  การใช้วิธีควบคุมทางธรรมชาติ การใช้สารเคมีทำลายลูกน้ำ การใช้สารเคมีทำลายยุงตัวเต็มวัยในพื้นที่ซึ่งมีการระบาด

                                 2.  การลดการแพร่กระจายของโรค (reduce transmission) ในกรณีที่มีการระบาด ของโรคไข้เลือดออก ต้องทำการควบคุมโรคให้สงบก่อนซึ่งต้องอาศัยปัจจัยสำคัญ คือ การเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพ การเฝ้าระวังยุง และการเฝ้าระวังเกี่ยวกับตัวเชื้อ  โดยการดูแนวโน้มของโรคจากการวิเคราะห์สถานการณ์ให้ครอบคลุมตามหลักระบาดวิทยา
                             



  3.  การสร้างเสริมภูมิคุ้มกันในการป้องกันโรค (Immunization) ในปัจจุบันกำลังอยู่ในช่วงกำลังพัฒนา

กรณีการบริหารจัดการโรคเท้าช้าง
                                  สำหรับโรคเท้าช้าง อาจต้องใช้มาตรการรักษากลุ่มซึ่งเน้นการลดจำนวนเชื้อพยาธิทั้งหมดในชุมชน ตัดการแพร่กระจายของเชื้อ การปฏิบัติที่ชุมชนสามารถมีส่วนร่วมได้ จึงน่าจะได้รับความร่วมมือ และมีอัตราการครอบคลุมการกินยาสูง สามารถตรวจพบและให้การรักษาได้เร็วขึ้นเป็นการป้องกันการแพร่เชื้อและความพิการ ดังนั้น มาตรการการรักษากลุ่มและการตรวจวินิจฉัยถูกต้อง แม่นยำเท่านี้ก็สามารถควบคุมโรคเท้าช้างให้หมดไปได้

              กล่าวโดยสรุป   การบริหารจัดการป้องกันควบคุมโรคติดต่อนำโดยแมลงมีประเด็นควรคำนึงถึงดังนี้

•     ความร่วมมือระหว่างหน่วยงานเป็นปัจจัยสำคัญ หนทางซึ่งก่อให้เกิดการมีส่วนร่วมอย่างต่อเนื่อง คือ  การประสานงานระหว่างองค์กร ที่เกี่ยวข้องอย่างสม่ำเสมอ และใช้เวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้
•    คุณภาพของข้อมูลข่าวสาร  ที่เกี่ยวข้อง การไหลเวียนข้อมูลคล่องตัว มีการจัดการในองค์กรประเด็นความถูกต้อง ครบถ้วน ความรวดเร็วของข้อมูล
•    การป้องกันควบคุมโรคติดต่อนำโดยแมลง หากใช้วิธีการเพียงชนิดใดชนิดหนึ่งอาจไม่ได้ผลเต็มที่ เนื่องจากแหล่งเพาะพันธุ์มีหลายชนิด มีชีวนิสัยที่แตกต่างกัน การควบคุมในแต่ละชนิดต้องใช้วิธีแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับการยอมรับของชุมชนและทรัพยากรที่มีอยู่ในแต่ละพื้นที่
•    การใช้สารเคมี  จำเป็นต้องพิจารณาเลือกใช้สารเคมีที่เป็นพิษต่อยุงพาหะสูงแต่ปลอดภัยต่อมนุษย์และสัตว์อื่นๆ ซึ่ง SRRT จำเป็นต้องมีความรู้ ทักษะซึ่งจะต้องไปทำความเข้าใจ ถ่ายทอดความรู้ให้กับประชาชนและแกนนำในชุมชนต่อไป
•   นำตัวอย่างของการป้องกันควบคุมโรคติดต่อนำโดยแมลง ที่เป็น Best   Practice นำมาศึกษาและประยุกต์ใช้ในพื้นที่ซึ่งมีบริบทไกล้เคียงกัน
•   ศึกษา ในประเด็นที่พบหรือเผชิญในพื้นที่ หารูปแบบนำร่องแก้ปัญหา สรุปเป็นบทเรียน และหาเวทีในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้